8 Φεβ 2008

ΗΘΙΚή ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡίΑ ΣΤΟΥΣ έΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟύΣ

.

«Ο άνθρωπος», λέει, «γεννιέται ελεύθερος, κι όμως παντού είναι αλυσοδεμένος». Δε θα μπορούσε να ειπωθεί μεγαλύτερη ανακρίβεια, κύριε Γιάννη Ιάκωβε Ρουσσώ. Η αλήθεια είναι πως ο άνθρωπος γεννιέται αλυσοδεμένος.

Diana Thorneycroft, Martyrdom of the Great One, 2005


Σάρκινοι βολβοί σε οστέινες κόγχες

Κρεμασμένοι από τις ανάγκες μας
αγωνιζόμαστε να μην απαγχονιστούμε

Συρόμενοι από τα άλογα πάθη μας
πασχίζουμε να μην κομματιαστούμε

Δεμένοι πισθάγκωνα από τις αδυναμίες μας
λαχταράμε δύναμη

Εγκλωβισμένοι στη φυλακή της Ύλης,
φτιαγμένοι από εφήμερη σάρκα,
εκτεθειμένοι στα στοιχεία της Φύσης
πολεμάμε με αρρώστιες, ατυχήματα, σεισμούς, φωτιές, θεομηνίες
τρέμοντας κάθε στιγμή τον θάνατο


κι ονειρευόμαστε έναν Δημιουργό
που μας έπλασε από Αγάπη
Κατ’Εικόνα και καθ’Ομοίωση

ελεύθερους


Μιλτιάδης Θαλασσινός
Οκτώβριος 2004

Γεννιόμαστε μέσα σ’ ένα τρομακτικό σύμπλεγμα περιορισμών, βιολογικών (δομή και λειτουργία του ανθρώπινου σώματος), λειτουργικών (φυσικές ανάγκες), κοινωνικών. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ανελευθερίας, διαθέτουμε ένα κάποιο φάσμα επιλογών που το αποκαλούμε Ελευθερία. Το φάσμα αυτό είναι λίγο ευρύτερο ή λίγο στενότερο κάθε φορά, μα παραμένει σταθερά πολύ περιορισμένο. Όχι λοιπόν, ΔΕΝ γεννιόμαστε ελεύθεροι. Μήπως όμως γεννιόμαστε ΗΘΙΚΟί;

in the name of love, what more in the name of love- U2
(στ' όνομα της αγάπης, τί άλλο, στ' όνομα της αγάπης;)


in the name of morality, what more in the name of morality
(στ' όνομα της ηθικής, τί άλλο, στ' όνομα της ηθικής;)

Η «ηθική» χρησιμοποιήθηκε ανά τους αιώνες, και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και σήμερα, από αμέτρητους ανήθικους, σαν το ιδανικό προκάλυμμα για τις ανηθικότητές τους. Χρησίμευσε στην Ιστορία και χρησιμεύει και σήμερα σαν πρόσχημα για τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας. Η «ηθική» όμως σε εισαγωγικά, είναι κάποιος αυθαίρετος ηθικός κώδικας,  σταλμένος -δήθεν- από κάποιον Θεό, επινοημένος από κάποιον ανθρώπινο Εξουσιαστή, ή διαμορφωμένος από την παράδοση και από τη συνήθεια. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των «ηθικών» είναι πως όσο πιο δήθεν αυστηρές είναι, τόσο λιγότερο εφαρμόζονται στην πράξη, ιδίως από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Όσον αφορά λοιπόν το παρελθόν και το παρόν της ανθρωπότητας, δεν αρμόζει να μιλάμε για ηθική, αλλά για ηθικολογία.

Στην αυγή του 21ου αιώνα, οφείλουμε ν’ αποτινάξουμε επιτέλους τις ηθικολογίες, και ν΄αναζητήσουμε μιαν ηθική που να ταιριάζει στον λογικό, ενσυνείδητο και απελευθερωμένο άνθρωπο, μιαν Ηθική που να βασίζεται στην Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια.

Για μένα λοιπόν η Ηθική του σύγχρονου ανθρώπου συνοψίζεται σε μία και μόνο λέξη: Σεβασμός. Σεβασμός στη φύση, σεβασμός στην αλήθεια, σεβασμός στο συνάνθρωπο. Στην υποπερίπτωση των διαπροσωπικών σχέσεων, οικογενειακών, επαγγελματικών, κοινωνικών, πολιτικών, Σεβασμός σημαίνει Αλληλοσεβασμός, σημαίνει θυσία ενός μεγάλου μέρους της όποιας Ελευθερίας μας, προκειμένου να μπορούμε να συνυπάρχουμε σε μια κοινωνία "ελεύθερων" προσώπων. Πόσο "ελεύθερων"; «Η ελευθερία μου σταματά εκεί που αρχίζει η δική σου ελευθερία» - η φράση αυτή τα λέει όλα- Ή μήπως όχι;

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΌΡΙΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ; ΑΥΤΟ ΤΟ ΟΡΙΟ, ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΟ, Ή ΑΠΟΛΥΤΟ; Αυτό είναι το αληθινό πρόβλημα.

Ο ρομαντικός Βίκτωρ Ουγκώ είπε «Η Ελευθερία αρχίζει εκεί που τελειώνει η άγνοια». Προσπαθώντας να βάλει κάποιο πρακτικότερο όριο, ένας πιό ρεαλιστής Ινδός είπε «Η ελευθερία σου σταματά εκεί που αρχίζει η μύτη μου».

Όχι, ο Σεβασμός δεν είναι κάτι το σχετικό. Δεν είναι κάτι αφηρημένο. Η λέξη «αλήθεια» μέσα στον ορισμό του Σεβασμού δημιουργεί βέβαια μεγάλα προβλήματα. Γιατί η αλήθεια είναι όντως κάτι το σχετικό, όταν εμπλέκονται πάνω από ένα πρόσωπα. ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΟΜΩΣ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΜΑΣ ΧΩΡΙΣΤΑ, Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΗ, ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΧΕΤΙΚΉ. Μην κάνεις λοιπόν στους άλλους ό,τι δεν θα ήθελες να σού κάνουν εκείνοι, αυτό είναι το όριο. Σεβάσου τον Άλλο με οδηγό την εσωτερική σου αλήθεια, δείξε τον σεβασμό σου στον Άλλο, ξεκινώντας από τον Σεβασμό στον εαυτό σου.

Το να γνωρίζεις όμως ποιο είναι το σωστό είναι απλά Σοφία. Ηθική είναι να το πράττεις. Πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη αυτή η νέα Ηθική;

Σε αντίθεση με τους αντιεξουσιαστές, προσωπικά πιστεύω ότι δεν είμαστε φτιαγμένοι για ν’ αυτορρυθμιζόμαστε όσον αφορά την εφαρμογή της Ηθικής. ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ. Στην παρούσα φάση της ανθρώπινης εξέλιξης, ο άνθρωπος έχει ακόμα ανάγκη από τον ΈΞΩΘΕΝ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΟ Νόμο. Και από κάποιον να επιβάλλει αυτόν τον Νόμο, δηλαδή από κάποιας μορφής Εξουσία.

Κι αυτό γιατί δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Θα υπάρξουν και άνθρωποι που η εσωτερική τους αλήθεια δεν θα είναι συμβατή με το Σεβασμό, θα υπάρξουν και διαφωνίες σχετικά με τα όρια του αλληλοσεβασμού. Για παράδειγμα, αν κάποιοι θέλουν να διασκεδάζουν θορυβώντας το βράδυ, τότε αντικειμενικά δεν σέβονται εκείνους που κοιμούνται, και όντως τους προσβάλλουν, κι αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί αντικειμενικά ανήθικο. Όμως κάποιοι άλλοι άνθρωποι προσβάλλονται από το γυμνό. Πρέπει λοιπόν να σταθμιστεί το δικαίωμά τους να προσβάλλονται από τη γύμνια με το δικαίωμα κάποιων άλλων ανθρώπων να χαίρονται την γύμνια τους. Πρέπει να οριστεί κάποιος ρυθμιστικός εξωτερικός Νόμος, κι αυτός ο Νόμος δεν μπορεί παρά να είναι ένας συμβιβασμός. Εδώ δεν μιλάμε πιά για Ηθική, αλλά για ένα κοινωνικό Συμβόλαιο, που να επιτρέπει τη συμβίωση ανθρώπων με διαφορετικές αντίληψεις για τη ζωή.

Φυσικά και τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, αλλά ούτε και τόσο σύνθετα- ας αναφέρω για παράδειγμα το θέμα της ιδιοκτησίας: οι περισσότεροι θεωρούν ανήθικη την κλοπή (άλλο τί κάνουν στην πράξη), ενώ κάποιοι άλλοι θεωρούν ανήθικη την ίδια την ιδιοκτησία. Η εφαρμογή του αλληλοσεβασμού στην πράξη λύνει αυτό το πρόβλημα: δεν είναι δυνατόν σε μια κοινωνία αλληλοσεβασμού να υπάρχουν πολύ φτωχοί και πολύ πλούσιοι. Κι αυτό γιατί απλούστατα τα πολλά χρήματα όχι, δεν γίνονται με σεβασμό…

Προτείνω λοιπόν ένα σύστημα Νόμων που να έχουν σαν κεντρικό τους Άξονα αναφοράς το Σεβασμό, όσον αφορά τα άψυχα, τη φύση, τα ζώα, και τον Αλληλοσεβασμό, όσον αφορά τους άλλους ανθρώπους. Στο Σεβασμό όλων των υπολοίπων, πρέπει αναγκαστικά να προστεθεί και ο Σεβασμός απέναντι σε αυτούς τους Νόμους. Φυσικά, πρόκειται για έναν συμβιβασμό- μακάρι να μην υπήρχε η ανάγκη για Νόμους. Υπάρχει όμως. ¨Οπως υπάρχει και η ανάγκη κάποιος να ελέγχει την εφαρμογή αυτών των Νόμων. Κάποιος Φύλακας. Ποιοί θα είναι αυτοί οι Φύλακες; Θα είναι κάποιοι ισόβιοι ή εκ περιτροπής επαγγελματίες, ή μήπως θα είναι «το κοινωνικό σύνολο»; Και ποιος θα μάς φυλάξει από τους Φύλακες;

Αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο…

................................................................................................
Διαβάστε ακόμα: Ράσομον

13 σχόλια:

itelli είπε...

Δηλαδή, προοδεύουμε κοινωνικοπνευματικά ως είδος όταν δεν χρειαζόμαστε φύλακες, ή όταν συνειδητοποιούμε οτι (παρά την όποια πρόοδο) πάντα θα χρειαζόμαστε φύλακες;

Stiliano είπε...

Νομίζω πως η μοναδική ελευθερία μας σήμερα, είναι το δικαίωμα να επιλέγουμε το κελί μας.

Φαίδρα Φις είπε...

Άνοιξες μεγάλο θέμα...για μια ακόμη φορά που δυστυχώς δε μοιράζεται από τις οθόνες και τα πληκτρολόγια...
Θα καταφύγω στo Hannibal ante portas...

Στρατος "exoaptonkyklo" Ραπτοπουλος είπε...

Τελικα κατι παει στραβα με ολους μας.
Τι θελουμε και σκαλιζουμε τετοια ζητηματα βρε παιδι μου?
Δεν καθομαστε ολοι στ αυγα μας?
Οι κοτες δλδ ασχημα περνανε?
Κατι δεν παει καλα...κατι.

Ανώνυμος είπε...

Πολυ καλο το κειμενο σου.Ειναι ενα πολυ σπουδαιο θεμα και πολυ σημαντικο.
«Η Ελευθερία αρχίζει εκεί που τελειώνει η άγνοια».
Συμφωνω με τη φραση αυτη.Δινει απαντηση στους προβληματισμους που εθεσα στο τελευταιο μου ποστ.

Dreamer & the full moon είπε...

Μιλτο αλλη μια φορα συμπυκνωνεις σ'ενα ποστ τοσα πολλα και αγαπημενα θεματα... Ο Ρουσω καλα τα ειπε,εστω και αν διαφωνεις μαζι του. Και οπως ξερεις στο Κοινωνικο του συμβολαιο, εχει πει και αλλες αληθειες οπως πχ "Ο ηγετης δεν θα ναι ποτε αρκετα ισχυρος αν δεν κανει την θεληση του νομο, και την υπακοη σ'αυτον καθηκον"...

Σεβασμος, πραγματι προυποθεση κοινωνικης αλλα και φυσικης -πλεον- υπαρξης. Εχει ομως και αυτος μια προυποθεση υπαρξης, τον ΑΥΤΟ-ΣΕΒΑΣΜΟ, που σημαινει και αυτοπεριορισμο, και πρακτικα οριοθετει την ελευθερια μας...

ΗΘΙΚΗ, αληθεια τι ειναι ηθικη? Ειναι ενα συστημα κανονων που διευκολυνουν τη ζωη? Μα η ιδια η Ζωη ειναι στη βαση της ανηθικη... Ειναι η "αρνηση" της βασικης αρχης της Φυσικης οτι καθε συστημα τινει σε ενα χαμηλοτερο ενεργειακο επιπεδο σε μια αυξηση της εντροπιας του αρα και της αταξιας...

Πολλα μαζεμενα φιλοσοφικα-υπαρξιακα ζητηματα... και δεν εχω χρονο.Εφημερευω παλι αυριο ρε γαμωτο :-)αλλα θα επανελθω...

ritsmas είπε...

Ειναι λοιπόν μια καλή ευκαιρία να καλέσουμε απο κοινού μερικους φίλους και να εκθεσουν την άποψή τους για το τί νομίζουν οτι ειναι ηθική.Τί λες ;
ριτς
ευχαριστω και πάλι

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα Μίλτο μας....πάρα πολύ ωραίο πόστ....εξαιρετικό...τί να πώ....ότι και να σου πώ θα ναι λίγο πολύ λίγο...έγραψες!!(και πότε δε 'γράφεις'βέβαια)...έχεις απόλυτο δίκιο...μου θύμισες λίγο όλα αυτά που μαθαίναμε στη Κοινωνιολογία....είχα κάνει και λίγα μαθήματα στη Πάντειο από Κοινωνιολογία......πάρα πολύ ωραίο αλλά νά,πιστέυω ότι οι άνθρωποι ούτως ή άλλως έχουν την ανηθικότητα,την ασέβια,την ανομία μέσα στα κύτταρά τους...και πολλοί μεγάλοι της Ψυχολογίας έχουν αποδείξει ότι εκτός από το ότι ένας άνθρωπος μπορεί να διαμορφώσει και εγληματική πρωσοπικότήτα και χαρακτήρα και αργότερα...και εκτός από το ότι αυτό εξαρτάται κυρίως από διάφορους εξωγενείς παράγοντες όπως είναι τι στοιχεία έχει πάρει από την οικογενειά του κυρίως διότι από εκεί ξεκινούν όλα....και αργότερα και από το κοινωνικό περιββάλον και τη συναναστροφή με διάφορα μέλη του...έχει και ένα ποσοστό η κληρονομικότητα και η εγγενής 'έξη',τάση;; ας την ονομάσω έτσι του ατόμου αυτού να διαπράξει διάφορες αξιόποινες,ανήθικες,μη αποδεκτές κοινωνικά πράξεις....και αυτό είναι ένας παράγοντας που δεν παλέυεται τόσο έυκολα...άν και πρίν από λίγα χρόνια είχα δεί σε ένα ντοκυμανταίρ ότι ίσως οι επιστήμονες να έχουν τη δυνατότητα σε μερικά χρόνια μελετώντας το DNA ενός ανθρώπου με κάποιους τρόπους να βλέπουν ακόμη και από τη πρώιμη βρεφική ηλικία;;;ίσως ποιό από αυτά τα μωρά θα έχει την τάση να 'εμφανίσει'αργότερα ως ενήλικας πλέον παραβατική,εγκληματική ή ανήθικη,ή κοινωνικά μή αποδεκτή συμπεριφορά....βέβαια δεν ξέρω πόσα θα προσφέρει αυτή η μέθοδος αλλά ας ελπίσουμε ότι θα είναι μιά πρόοδος και ότι θα βοηθήσει να λυθούν σε κάποιο βαθμό τα προβλήματα που αφορούν στην ηθική,ανηθικότητα,εγκληματικότητα κτλ,κτλ,....πάρα πολύ ωραίο πόστ...Αθανασία.

ritsmas είπε...

μπορείς να καλεσεις ονομαστικά μπλογκοφίλους σου να σου εκθεσουν τις απόψεις τους περί ηθικής σημερα στο παρελθόν και στο μέλλον....αλλα ας μην το περιορίσουν στην ηθική που σχετιζεται με το ειμαι ηθικό ατομο και πρασινα αλογα...
το ιδιο θα κανω και εγω , θα καλεσω....και μετα θα δουμε πώς θα τα συνδυάσουμε
τι λες ;

Μιλτιάδης Θαλασσινός (Μαύρος Γάτος) είπε...

Καλησπέρα, ζητώ συγνώμη για τηνβ καθυστερημένη απάντηση! Είχα απαντήσει σε όλους το πρωί αλλά το κατάπιε το σχόλιό μου η Vodafone... γκρρρρ....

Itelli, έχεις δίκιο: ώσπου να μην χρειαζόμαστε φύλακες (αν υποθέσουμε ότι κάποτε θα συμβεί αυτό), είναι μια πρόοδος και το να μην τρέφουμε πιά αυταπάτες.

Στυλιανέ, συμφωνώ, διαφωνώ όμως στο "σήμερα' - ήταν ποτέ καλύτερα;

Φαίδρα μου, λες ο άνθρωπος αυτός να ήταν μια κάποια λύσις; Και τώρα τί θα γένουμε χωρίς αυτόν;

Έξωαποτονκύκλο, το θέμα είναι αν τα κλωσόπουλά μας θα γίνουν σούβλα ή σουπίτσα.... στη χειρότερη περίπτωση, ομελέτα (κι έρχεται...)

Ανήσυχε, χαίρομαι που σού άρεσε κάτι δικό μου, σ ευχαριστώ για το σχόλιο.

Γιατρέ μου, τον Ρουσσώ δεν τον πολυχωνεύω, όπως κατάλαβες- ένας βασικότατος λόγος είναι η ασυνέπεια που υπήρξε ανάμεσα στα λόγια του και στα έργα του. Για παράδειγμα, όλα του τα παιδιά τα εγκατέλειψε και μεγάλωσαν σε πτωχοκομεία και ιδρύματα- πώς να διαβάσω τον Αιμίλιο μετά, για να κερδίσω τί;

Ο αυτοσεβασμός ξεκινά από την ανατροφή, τη μόρφωση και την αυτογνωσία. Θα επανέλθω σ αυτό Σ;)
¨Εχεις απόλυτο δίκιο για τη ζωή: Η ζωή είναι η απόλυτη εντοπισμένη αντί-εντροπία. Μοίρα του συστήματος όμως είναι η τλική, απόλυτη εντροπία...

Ηλιαχτίδα μου Αθανασία, καλησπέρα

Ρίτσα, εξαιρετική ιδέα- να ξεκινήσουμε μια φιλοσοφική αλυσίδα Αν θέλεις θα συνεννοηθούμε για να φτιάξουμε το κείμενο της πρόσκλησης. Όσο πιό πολύ το σκξέφτομαι, τόσο πιό πολύ με ενθουσιάζει η ιδέα σου.

¨οπως και να χει, θέλω ν ασ ευχαριστήσω και εδώ που με το άρθρο σου μού έδωσες το ερέθισμα να καταγράψω τις σκέψεις μου περί Ηθικής και Ελευθερίας, σκέψεις που γύριζαν χρόναι μέσα στο κεφάλι μου, αλλά δεν είχαν αποκρυσταλλωθεί.

Καλό βράδυ σε όλους, καλό ξημέρωμα Κυριακής

(ελπίζω να μην χαθεί κι αυτήν την φορά το σχόλιό μου, αλλιώς θα κάνω μήνυση στη Vodafone- τα σαβατοκύριακα χρησιμοποιώ την ασύρματη σύνδεση Vodafone Mobile Connect, γενικά λειτουργεί καλά αλλά όταν μπλοκάρει... καταστροφή).

ritsmas είπε...

θα το συζητήσουμε ή το βραδυ λη αυριο Μιλτιάδη...εγραψα ενα κειμενο αλλα τοσβησε το συστημα και τωρα πρεπει να φυγω
τα λεμε ομως

sylfaen είπε...

Καλησπέρα Μαύρε Γάτε!
Διάβασα το κείμενό σου και διαισθητικά απαντώ στο ότι ο σεβασμός (πριν ακόμη φτάσω στο τέλος του κειμένου για αυτόν και μονο ηθελα να σχολιάσω) προς τον Άλλον θαρρώ πως έχει τις ρίζες του στην αγάπη και την περιέργεια ή αλλιώς επιθυμία για γνώση.
Σεβόμαστε κάποιον (κι έχω στο μυαλό μου κυρίως περιπτώσεις που αυτός ο κάποιος είναι πολύυυυυ διαφορετικός) αν ...εκεί στο πολύ βάθος έστω, μας γοητεύει το διαφορετικό του γιατι εχει κατι να μας μάθει. Κι ακόμα στο πιο βαθος υπάρχει η πιθανοτητα αυτο που θα γνωρισεις να το αγαπήσεις.
Σεβόμαστε όταν αναγνωρίζουμε οτι κάθε ένας είναι ένας εν δυνάμει αγαπημένος μας άνθρωπος. Τώρα πως θα επιτευχθεί αυτό... αλλου παπα βαγγελιο κανονικα. Θέλει συγκεκριμένη απάντηση σε συγκεκριμένες δεδομένες μικροσυνθήκες
Με φτωχά λόγια κι αδιάβαστη. Αλλά με κέντρισες. Είμαι καιρό έτοιμη να αρχίσω να χτίζω άλλα οικοδομήματα πέραν των επιτυμβίων του έρωτα. Σε ευχαριστώ για την αφορμή.

Μιλτιάδης Θαλασσινός (Μαύρος Γάτος) είπε...

Sylfaen, θα ανταποκριθείς λοιπόν στην πρόσκληση, ε;

Σ;-)))