ΗΘΙΚή ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡίΑ ΣΤΟΥΣ έΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟύΣ

.

«Ο άνθρωπος», λέει, «γεννιέται ελεύθερος, κι όμως παντού είναι αλυσοδεμένος». Δε θα μπορούσε να ειπωθεί μεγαλύτερη ανακρίβεια, κύριε Γιάννη Ιάκωβε Ρουσσώ. Η αλήθεια είναι πως ο άνθρωπος γεννιέται αλυσοδεμένος.

Diana Thorneycroft, Martyrdom of the Great One, 2005

Σάρκινοι βολβοί σε οστέινες κόγχες

Κρεμασμένοι από τις ανάγκες μας
αγωνιζόμαστε να μην απαγχονιστούμε

Συρόμενοι από τα άλογα πάθη μας
πασχίζουμε να μην κομματιαστούμε

Δεμένοι πισθάγκωνα από τις αδυναμίες μας
λαχταράμε δύναμη

Εγκλωβισμένοι στη φυλακή της Ύλης,
φτιαγμένοι από εφήμερη σάρκα, εκτεθειμένοι στα στοιχεία της Φύσης
πολεμάμε με αρρώστιες, ατυχήματα, σεισμούς, φωτιές, θεομηνίες
τρέμοντας κάθε στιγμή τον θάνατο

κι ονειρευόμαστε έναν Δημιουργό
που μας έπλασε από Αγάπη
Κατ’Εικόνα και καθ’Ομοίωση

ελεύθερους


Μιλτιάδης Θαλασσινός
Οκτώβριος 2004

Γεννιόμαστε μέσα σ’ ένα τρομακτικό σύμπλεγμα περιορισμών, βιολογικών (δομή και λειτουργία του ανθρώπινου σώματος), λειτουργικών (φυσικές ανάγκες), κοινωνικών. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ανελευθερίας, διαθέτουμε ένα κάποιο φάσμα επιλογών που το αποκαλούμε Ελευθερία. Το φάσμα αυτό είναι λίγο ευρύτερο ή λίγο στενότερο κάθε φορά, μα παραμένει σταθερά πολύ περιορισμένο. Όχι λοιπόν, ΔΕΝ γεννιόμαστε ελεύθεροι. Μήπως όμως γεννιόμαστε ΗΘΙΚΟί;

“in the name of love, what more in the name of love” - U2
(στ' όνομα της αγάπης, τί άλλο, στ' όνομα της αγάπης;)


“in the name of morality, what more in the name of morality”
(στ' όνομα της ηθικής, τί άλλο, στ' όνομα της ηθικής;)

Η «ηθική» χρησιμοποιήθηκε ανά τους αιώνες, και εξακολουθεί να χρησιμοποιείται και σήμερα, από αμέτρητους ανήθικους, σαν το ιδανικό προκάλυμμα για τις ανηθικότητές τους. Χρησίμευσε στην Ιστορία και χρησιμεύει και σήμερα σαν πρόσχημα για τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας. Η «ηθική» όμως σε εισαγωγικά, είναι κάποιος αυθαίρετος ηθικός κώδικας,  σταλμένος -δήθεν- από κάποιον Θεό, επινοημένος από κάποιον ανθρώπινο Εξουσιαστή, ή διαμορφωμένος από την παράδοση και από τη συνήθεια. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των «ηθικών» είναι πως όσο πιο δήθεν αυστηρές είναι, τόσο λιγότερο εφαρμόζονται στην πράξη, ιδίως από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Όσον αφορά λοιπόν το παρελθόν και το παρόν της ανθρωπότητας, δεν αρμόζει να μιλάμε για ηθική, αλλά για ηθικολογία.

Στην αυγή του 21ου αιώνα, οφείλουμε ν’ αποτινάξουμε επιτέλους τις ηθικολογίες, και ν΄αναζητήσουμε μιαν ηθική που να ταιριάζει στον λογικό, ενσυνείδητο και απελευθερωμένο άνθρωπο, μιαν Ηθική που να βασίζεται στην Ανθρώπινη Αξιοπρέπεια.

Για μένα λοιπόν η Ηθική του σύγχρονου ανθρώπου συνοψίζεται σε μία και μόνο λέξη: Σεβασμός. Σεβασμός στη φύση, σεβασμός στην αλήθεια, σεβασμός στο συνάνθρωπο. Στην υποπερίπτωση των διαπροσωπικών σχέσεων, οικογενειακών, επαγγελματικών, κοινωνικών, πολιτικών, Σεβασμός σημαίνει Αλληλοσεβασμός, σημαίνει θυσία ενός μεγάλου μέρους της όποιας Ελευθερίας μας, προκειμένου να μπορούμε να συνυπάρχουμε σε μια κοινωνία "ελεύθερων" προσώπων. Πόσο "ελεύθερων"; «Η ελευθερία μου σταματά εκεί που αρχίζει η δική σου ελευθερία» - η φράση αυτή τα λέει όλα- Ή μήπως όχι;

ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΌΡΙΟ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΕΣ; ΑΥΤΟ ΤΟ ΟΡΙΟ, ΕΙΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΟ, Ή ΑΠΟΛΥΤΟ; Αυτό είναι το αληθινό πρόβλημα.

Ο ρομαντικός Βίκτωρ Ουγκώ είπε «Η Ελευθερία αρχίζει εκεί που τελειώνει η άγνοια». Προσπαθώντας να βάλει κάποιο πρακτικότερο όριο, ένας πιό ρεαλιστής Ινδός είπε «Η ελευθερία σου σταματά εκεί που αρχίζει η μύτη μου».

Όχι, ο Σεβασμός δεν είναι κάτι το σχετικό. Δεν είναι κάτι αφηρημένο. Η λέξη «αλήθεια» μέσα στον ορισμό του Σεβασμού δημιουργεί βέβαια μεγάλα προβλήματα. Γιατί η αλήθεια είναι όντως κάτι το σχετικό, όταν εμπλέκονται πάνω από ένα πρόσωπα. ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΟΜΩΣ ΤΟΝ ΚΑΘΕΝΑ ΜΑΣ ΧΩΡΙΣΤΑ, Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΛΥΤΗ, ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΧΕΤΙΚΉ. Μην κάνεις λοιπόν στους άλλους ό,τι δεν θα ήθελες να σού κάνουν εκείνοι, αυτό είναι το όριο. Σεβάσου τον Άλλο με οδηγό την εσωτερική σου αλήθεια, δείξε τον σεβασμό σου στον Άλλο, ξεκινώντας από τον Σεβασμό στον εαυτό σου.

Το να γνωρίζεις όμως ποιο είναι το σωστό είναι απλά Σοφία. Ηθική είναι να το πράττεις. Πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη αυτή η νέα Ηθική;

Σε αντίθεση με τους αντιεξουσιαστές, προσωπικά πιστεύω ότι δεν είμαστε φτιαγμένοι για ν’ αυτορρυθμιζόμαστε όσον αφορά την εφαρμογή της Ηθικής. ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ. Στην παρούσα φάση της ανθρώπινης εξέλιξης, ο άνθρωπος έχει ακόμα ανάγκη από τον ΈΞΩΘΕΝ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΟ Νόμο. Και από κάποιον να επιβάλλει αυτόν τον Νόμο, δηλαδή από κάποιας μορφής Εξουσία.

Κι αυτό γιατί δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Θα υπάρξουν και άνθρωποι που η εσωτερική τους αλήθεια δεν θα είναι συμβατή με το Σεβασμό, θα υπάρξουν και διαφωνίες σχετικά με τα όρια του αλληλοσεβασμού. Για παράδειγμα, αν κάποιοι θέλουν να διασκεδάζουν θορυβώντας το βράδυ, τότε αντικειμενικά δεν σέβονται εκείνους που κοιμούνται, και όντως τους προσβάλλουν, κι αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί αντικειμενικά ανήθικο. Όμως κάποιοι άλλοι άνθρωποι προσβάλλονται από το γυμνό. Πρέπει λοιπόν να σταθμιστεί το δικαίωμά τους να προσβάλλονται από τη γύμνια με το δικαίωμα κάποιων άλλων ανθρώπων να χαίρονται την γύμνια τους. Πρέπει να οριστεί κάποιος ρυθμιστικός εξωτερικός Νόμος, κι αυτός ο Νόμος δεν μπορεί παρά να είναι ένας συμβιβασμός. Εδώ δεν μιλάμε πιά για Ηθική, αλλά για ένα κοινωνικό Συμβόλαιο, που να επιτρέπει τη συμβίωση ανθρώπων με διαφορετικές αντίληψεις για τη ζωή.

Φυσικά και τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, αλλά ούτε και τόσο σύνθετα- ας αναφέρω για παράδειγμα το θέμα της ιδιοκτησίας: οι περισσότεροι θεωρούν ανήθικη την κλοπή (άλλο τί κάνουν στην πράξη), ενώ κάποιοι άλλοι θεωρούν ανήθικη την ίδια την ιδιοκτησία. Η εφαρμογή του αλληλοσεβασμού στην πράξη λύνει αυτό το πρόβλημα: δεν είναι δυνατόν σε μια κοινωνία αλληλοσεβασμού να υπάρχουν πολύ φτωχοί και πολύ πλούσιοι. Κι αυτό γιατί απλούστατα τα πολλά χρήματα όχι, δεν γίνονται με σεβασμό…

Προτείνω λοιπόν ένα σύστημα Νόμων που να έχουν σαν κεντρικό τους Άξονα αναφοράς το Σεβασμό, όσον αφορά τα άψυχα, τη φύση, τα ζώα, και τον Αλληλοσεβασμό, όσον αφορά τους άλλους ανθρώπους. Στο Σεβασμό όλων των υπολοίπων, πρέπει αναγκαστικά να προστεθεί και ο Σεβασμός απέναντι σε αυτούς τους Νόμους. Φυσικά, πρόκειται για έναν συμβιβασμό- μακάρι να μην υπήρχε η ανάγκη για Νόμους. Υπάρχει όμως. ¨Οπως υπάρχει και η ανάγκη κάποιος να ελέγχει την εφαρμογή αυτών των Νόμων. Κάποιος Φύλακας. Ποιοί θα είναι αυτοί οι Φύλακες; Θα είναι κάποιοι ισόβιοι ή εκ περιτροπής επαγγελματίες, ή μήπως θα είναι «το κοινωνικό σύνολο»; Και ποιος θα μάς φυλάξει από τους Φύλακες;

Αυτό είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο…

................................................................................................
Διαβάστε ακόμα: Ράσομον