"ΘΕΕ ΜΟΥ, ΔΩΣΕ ΜΟΥ ΑΓΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΓΚΡΑΤΕΙΑ, ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΜΕΣΩΣ!"

Όχι, δεν το έγραψε κάποιος πνευματώδης έφηβος σε κάποιον τοίχο. Το έγραψε ένας επιφανής Άγιος της χριστιανικής εκκλησίας, και μάλιστα ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς της. Ο Άγιος Αυγουστίνος, ισάξιος των Τριών Ιεραρχών (που όμως η Ορθοδοξία είναι κάπως τσακωμένη μαζί του, λόγω των θέσεών του σχετικά με το filioque, κι έτσι, αν και είναι επίσημα Άγιος, πολλοί Ορθόδοξοι τον αποκαλούν απλά "Ιερό").

Ο Άγιος Αυγουστίνος γεννήθηκε το 384 στην Ταγάστη της Νουμιδίας (στην περιοχή της σημερινής Αλγερίας). Η μητέρα του ήταν Χριστιανή, κι ο πατέρας του Εθνικός, αλλά ο Αυγουστίνος στην αρχή ασπάστηκε τον μανιχαϊσμό, μετά τον σκεπτικισμό, μετά τον νεοπλατωνισμό... Αφού πέρασε - κατά δική του ομολογία - ιδιαίτερα έκλυτη εφηβική και νεανική ζωή, στη διάρκεια της οποίας προσευχόταν όπως στον τίτλο, επέστρεψε στα 32 του στο Χριστιανισμό - είχε χορτάσει πιά σεξ και καταχρήσεις, ο άνθρωπος. Ο ίδιος τα έγραψε όλα αυτά, στο βιβλίο του "Εξομολογήσεις".

Διαβάστε παρακάτω τις θεολογικές και φιλοσοφικές του απόψεις, αν θέλετε, αλλά δεν είναι περιττό;;;; Η προσωπική του ιστορία δεν μιλάει για έναν άνθρωπο σε βαθιά ανισορροπία, αναιρώντας τις - όποιες - ύστερες φιλοσοφίες και συμβουλές του; Είναι δυνατόν κάποιος να περνάει τη μισή του ζωή μ' επίκεντρο το σώμα του, και την άλλη μισή με αποκλειστικό επίκεντρο την ψυχή του; Δεν είναι καλύτερα να περνάμε το σύνολο της ζωής μας σε ισορροπία σώματος και ψυχής;;;

(το κείμενο που ακολουθεί προέρχεται από την ιστοσελίδα filosofia.gr)

Ιερός Αυγουστίνος εκ της Ταγάστης της Νουμιδίας της Β. Αφρικής (354-430 μ.Χ.).

Η φιλοσοφία του Ιερού Αυγουστίνου, είναι πολύ ανθηρή τόσο γενικά όσο και ειδικά στον Περί Ψυχής στοχασμό. Η Ψυχό-λογία του, είναι άμεσα συνυφασμένη με την Χριστιανική θρησκεία. Βέβαια όπως αρκετοί Χριστιανοί στοχαστές, έτσι και αυτός είναι βαθιά επηρεασμένος από την Πλατωνική φιλοσοφία όπως αμέσως θα δούμε. Ο στοχασμός του Αυγουστίνου γύρω από την Ψυχή, αποτελεί ένα μείγμα θεωρητικής-φιλοσοφικής και εμπειρικής προσέγγισης. Αντιλαμβάνεται την Ψυχή ,δηλαδή, θεωρητικά στοχαζόμενος περί της εμπειρίας. Για τον λόγο αυτό, σκόπιμα θα δούμε ενιαία την Ψυχό-λογία του φιλοσόφου, δίχως να κάμουμε διαχωρισμούς. Ο Χριστιανικός θεός, είναι η μοναδική αλήθεια. Κάθε τι πέρα από αυτόν, αποτελεί πλάνη. Σκοπός της ανθρώπινης Ψυχής, είναι να βρει την αλήθεια, να βρει τον θεό: …"ο Αυγουστίνος ερωτά, αν υπάρχει αλήθεια. Η απάντηση του είναι καταφατική. Το δεύτερον ερώτημα είναι από πού προέρχεται. Όχι βέβαια από την εξωτερική εμπειρία(στοιχείο Πλατωνικής θεωρίας όπως προείπαμε-σημείωση δική μου-), διότι αυτή μεταβάλλεται, αλλά έσωθεν: "Μέσα μας ενοικεί η αλήθεια" ως πράξη, ως ενέργεια της ψυχής. Όχι του πνεύματος: το πεπερασμένο πνεύμα δεν μπορεί να δημιουργήσει άπειρες αλήθειες. Οι αιώνιες και άπειρες ιδέες κατάγονται από τον Θεόν ως "δόσις αγαθή" και "δώρημα τέλειον".…Με λίγες λέξεις: Έξω της ψυχής δεν υπάρχει αλήθεια και έξω της Εκκλησίας σωτήρια…"11. Ο Αυγουστίνος, όπως βλέπουμε, δίδει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην ανθρώπινη Ψυχή. Την θεωρεί ως το μόνο μέσο κατάκτησης και ένωσης με την απόλυτη αλήθεια, ήτοι με τον Χριστιανικό θεό. Αυτός είναι ο αυτό-σκοπός του ανθρώπου. Εδώ ο φιλόσοφος, αναλύει ακόμη περισσότερο του δυο πυρήνες της σκέψης του: …"Η σκέψη του Αυγουστίνου κινείται ανάμεσα σε δυο πόλους, Θεό και Ψυχή: "Θεόν και Ψυχήν θέλω να γνωρίσω. Τίποτε άλλο; Όχι ειλικρινά τίποτε"12. Και προχωρά στις ιδιότητες και στην δομή της ανθρώπινης Ψυχής:

Η Ψυχή είναι υπόσταση: αθάνατη, διότι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την αλήθεια. Αλλά η αλήθεια ταυτίζεται με τον Θεόν. Και η Ψυχή, επομένως, είναι αθάνατη και αιώνια. Η Ψυχή προς τούτοις, "μετρεί τους χρόνους": "In te, anima mea, tempora mea metior: Μέσα σου, ψυχή μου, μετρώ τους χρόνους μου"…"13. Και είναι λογικό, η ανθρώπινη Ψυχή, κατά τον φιλόσοφο, να έχει τόσο σημαντικές ιδιότητες. Και αυτό γιατί, σκοπός της είναι το απόλυτο. Ο θεός. Κατέχει έτσι τις δυνάμεις για να μπορέσει να επιτελέσει τον σκοπό της. Εδώ ο Αυγουστίνος μελετά περισσότερο εμπειρικά, κάποιες αντιδράσεις της Ψυχής. Παρουσιάζονται οι έννοιες της Μνήμης και της Νόησης: …"Η Ψυχή διαιρεί και συγχρόνως συναιρεί τον χρόνον: Με την μνήμη συγκρατεί ό,τι παρελθόν. Με την ελπίδα(μπορούμε να το παρουσιάσουμε ως Νόηση, με την έννοια του ανθρώπου που θέτει μελλοντικούς σκοπούς, υπολογίζει πιθανότητες κλπ-σημείωση δική μου-) μέσω του παρόντος διοδευει μέσα στο μέλλον και τέλος θεωρεί τον χρόνο και τον συνάπτει σε ενότητα…"14. Αυτό δηλαδή που γενικώς ο Ιερός Αυγουστίνος υποστηρίζει, είναι πως τα πάντα βρίσκονται μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο("Γύρισε πίσω στον ίδιο τον εαυτό σου! Στο εσωτερικό του ανθρώπου κατοικεί η αλήθεια"15).

Ο φιλόσοφος, ερευνά αρκετά σύνθετα θα λέγαμε και το Γνωσιολογικό πρόβλημα με έμφαση ιδίως στην λειτουργία της ανθρώπινης Ψυχής κατά την γνώση, αλλά και την κατάκτηση της γνώσης. Τα κατωτέρω συμβαδίζουν εν μέρει με όσα προηγουμένως είπαμε: …"Κάθε γνώση των κατ΄ αίσθηση ή εξωτερικών πραγμάτων μπορεί να αποτελή καθαρή και μόνον αυταπάτη: γιατί πάντοτε υφίσταται η δυνατότης να μη συμφωνή η εξωτερική πραγματικότης προς τις υποκειμενικές εντυπώσεις των αισθήσεων…"16. Η μόνη πραγματική γνώση, για τον Αυγουστίνο, είναι αυτή που προέρχεται από την Ψυχή μας. Η γνώση από την Ψυχή, είναι πολύ κοντά στην γνώση του θεού. Εκτός αυτών, άξια ανάλυσης είναι η θεωρία Περί της Ελεύθερης Βούλησης17 που εισαγάγει ο Αυγουστίνος, δίδοντας αυτήν την ιδιότητα ως εξαίσιο χάρισμα του ανθρώπου. "Οι άνθρωποι δεν είναι τίποτε άλλο παρά βούληση"18, λέγει ο φιλόσοφος. Τα πάντα δημιουργούνται από αυτήν. Το σημαντικότερο δημιούργημα της βούλησης είναι η αγάπη. Λέγει …"αγάπα και κάμε ό,τι θέλεις"19. Δημιουργείται όμως το εξής πρόβλημα: "Στο πρόσωπο του Αδάμ αμάρτησε η ανθρωπότητα: ο άνθρωπος είναι προκαθορισμένος και λυτρώνεται χάρις στην άπειρη αγαθότητα και ευσπλαχνία του Θεού. Τι μένει τότε από την ελευθέρια του ανθρώπου;…"20. Σε αυτό το ερώτημα, τίθεται και ο προβληματισμός. Σε πρώτη εντύπωση ο Αυγουστίνος φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με την Χριστιανική θρησκεία και με τον Χριστιανικό θεό. Και τούτο γιατί, από πρώτης όψεως, η δυνατότητα βούλησης και ελευθέριας επιλογής μοιάζει όχι με εξαίσιο ιδίωμα της Ψυχής, αλλά με κατάρα αυτής. Κατάρα, καθώς με την ιδιότητα της αυτή η Ψυχή απομακρύνεται από την πηγή, κατά την Χριστιανική πίστη, αλήθειας. Απομακρύνεται από τον θεό. Ο Ιερός Αυγουστίνος δίδει την απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα: …"Η ψυχολογική ελευθέρια ως ελευθέρια εκλογής σε όλες τις καταστάσεις της επίγειας ζωής, ουσιώδης και απαραβίαστη. Η ηθική του ελευθέρια(εννοεί του ανθρώπου στον κόσμο-σημείωση δική μου-), αντιθέτως, εξαρτάται από τη χάρη του Θεού. Γι΄ αυτό η ταπείνωση αποτελεί θεμελιώδη αρετή…"21. Η Ψυχή, έχει την βούληση ως ορθή ικανότητα. Αυτό που για τον φιλόσοφο μετρά, είναι η χρήση της. Η ταπεινή χρήση της βούλησης με βάση τον σκοπό ομοίωσης με τον θεό, εξασφαλίζει στην ανθρώπινη Ψυχή την ευδαιμονία. Σε αντίθετη περίπτωση, η Ψυχή βιώνει την αιώνια απομάκρυνση από τον Δημιουργό και από την, κατά το Χριστιανικό δόγμα, αλήθεια.
.