Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΩΣ: "ΕΝΑ ΠΑΡΘΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΣΚΟΤΩΜΕΝΩΝ ΦΙΛΩΝ, ΜΝΗΣΙΠΗΜΩΝ ΠΟΝΟΣ"

Κι αν στο Σκοτάδι υποκλίνονται στο τέλος οι Σοφοί
γιατί τα λόγια δεν τού κέντησαν καμμία φωταχτίδα
δεν παραδίνονται απαλοί στην καλή νύχτα αυτή...

Διαβάζοντας τα γραπτά μου και τα κείμενα που ανθολογώ και μεταφράζω, κάποιοι μπορεί να θεωρήσουν ότι πέφτω στην παγίδα ενός μονοκόμματου ηθικολογικού δυισμού. Αναφέρομαι ιδιαίτερα στο άρθρο μου για τον Γκαίτε "Περισσότερο Φως", ένα εξαιρετικό σχόλιο εκεί μού έδωσε άλλωστε την έμπνευση να γράψω τα παρακάτω, αναφέρομαι και στα επανειλημμένα μου ποιήματα και κείμενα όπου υμνώ τον Ήλιο, κραυγάζοντας και διάφορα "αγωνιστικά" συνθήματα.

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου Δυιστή. Ξέρω καλά πως το Φως και το Σκοτάδι είναι μόνο δύο από τις παραμέτρους της ζωής, θεμελιώδεις, ναι, αλλά όχι το Α και το Ω. Εξάλλου το Φως και το Σκοτάδι δεν είναι δυό Ακέραιοι αριθμοί, "ΜΗΔΕΝ" (σκοτάδι) και "ΕΝΑ" (φως), ώστε να έχεις μόνο δύο πιθανές επιλογές, "καλό" "κακό" και έτερον ουδέν. Το Φως και το Σκοτάδι, για να επιχειρήσω να το πω με μαθηματικούς όρους, μοιάζουν πιό πολύ με "φανταστικοί" αριθμοί. Είναι τα δύο άκρα μιάς κλίμακας με αμέτρητες διαβαθμίσεις και άπειρα χρώματα, άκρα απροσπέλαστα για μας τους ανθρώπους, και μάλλον ανύπαρκτα γενικώς... Κανείς μας δεν ανήκει απόλυτα στο φως ή στο σκοτάδι, όλοι βρισκόμαστε κάπου ανάμεσα, κινούμαστε ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα αυτού του άξονα, αλλά οι συντεταγμένες της ζωής μας είναι εξαιρετικά πιό πολύπλοκες, κινούμαστε ταυτόχρονα σε πολλές άλλες διευθύνσεις, σε πολλούς άλλους άξονες, όπως ο άξονας της Τύχης, ο άξονας του Χρόνου, ο άξονας του Έρωτα, ο άξονας της Ανάγκης.... Για μένα όμως, ο άξονας αναφοράς είναι αυτός του Φωτός, της Ομορφιάς.

Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι σε εποχές υγιείς το κάλλος ταυτίσθηκε με το αγαθόν και το αγαθόν με τον Ήλιο (Οδυσσέας Ελύτης) (*Ευχαριστώ, Οίστρε)

Στον άξονα Φωτός-Σκότους, επιλέγω συνειδητά και χωρίς κανέναν δισταγμό το Φως, αυτό που εγώ θεωρώ Φως. Δεν το επιλέγω από "καλοσύνη" ή λόγω κάποιας ηθικής μου "ανωτερότητάς", το επιλέγω γιατί μού είναι αδύνατον να κάνω αλλιώς, έτσι είμαι φτιαγμένος, έτσι ανατράφηκα, έτσι με δίδαξαν οι Δάσκαλοί μου. Και δεν σάς μιλάω για θεωρητικές και νεφελώδεις επιλογές, σάς μιλάω για την καθημερινή μου πραγματικότητα, μιλάω τελείως πρακτικά, αν θέλετε με πιστεύετε, μιλάω για επιλογές σε τρέχοντα ζητήματα, για συνειδητές πράξεις, και για συνειδητές παραλείψεις, και για ΜΕΓΑΛΟ κόστος. Στην καθημερινή μου ζωή λοιπόν, και όχι σε κάποιους νεφελώδεις θεωρητικούς ρεμβασμούς, προσπαθώ να κατευθύνομαι προς το Φως, έστω και κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα. Γνωρίζω καλά πως αποκλείεται να το φτάσω, το Φως, γνωρίζω καλά ότι το σκοτάδι καραδοκεί παντού, ότι γενικώς νικά, και ότι κατά πάσα πιθανότητα θα νικήσει και στο τέλος. Είτε αυτό το "τέλος" λέγεται ατομικός μου θάνατος, είτε λέγεται θάνατος των ιδεών και των αρχών που θεωρώ πολύτιμες, είτε λέγεται θάνατος του ανθρώπινου γένους, είτε θάνατος ολόκληρου του σύμπαντος γενικώς (αυτός ο συμπαντικός θάνατος είναι αποδεδειγμένο ότι θα συμβεί στο μακρινό μέλλον, θα είναι ένας θάνατος από πνιγμό μέσα σε μιαν άβυσσο Εντροπίας).

Και το χειρότερο απ'όλα είναι πως γνωρίζω πολύ καλά ότι όλες αυτές οι εκτιμήσεις "καλό', "κακό", 'φως", "σκοτάδι', είναι υποκειμενικές. Δεν αισθάνομαι "καλύτερος" από το χειρότερο ρεμάλι, ας πούμε από τον μαφιόζο που πουλάει ανθρώπους και ναρκωτικά και που σκοτώνει για πλάκα. Κι ας απέχω έτη φωτός από αυτόν. Δεν θα ανεχτώ τον δολοφόνο, τον βάνδαλο, τον απατεώνα, θα τον κυνηγήσω και θα επιδιώξω να τιμωρηθεί ώστε να αποτραπεί από την επανάληψη των πράξεών του, ή ακόμα και να στερηθεί την ελευθερία του, γιατί όταν κάποιος σκοτώνει τον πλησίον μου, παραβιάζει τα δικαιώματα, το συμφέρον, του πλησίον μου, και αύριο μπορεί να παραβιάσει και τα δικά μου δικαιώματα και να κλαίνε εμένα οι ρέγγες. Δεν είναι κι αυτό ένα είδος συμφέροντος;

Πώς είπα; "Το Δίκαιο είναι ένα είδος συμφέροντος;;;;" Και σε τι διαφέρει αυτό το ΣΥΜΦΕΡΟΝ που υπαγορεύει τον Νόμο του Φωτός από τον Ιεχωβά που υπαγόρευσε τον Μωσαϊκό Νόμο;;;; Είναι πάντως γεγονός ότι σε όλη την γνωστή ιστορία, οι μεγαλύτεροι ανθρωπιστές και κοινωνικοί μεταρρυθμιστές υπήρξαν άνθρωποι που είχαν οι ίδιοι κάποια φυσική ή κοινωνική μειονεξία ή ιδιαιτερότητα να υπερασπιστούν. Κι ας ήταν απλά μια μέγαιρα μητέρα. Με λίγα λόγια, όπως η φύση έντυσε την ανάγκη της αναπαραγωγής μέσω του σεξ με τον μαδύα του Έρωτα, έτσι κι ο Άνθρωπος, δηλαδή συγκεκριμένοι άνθρωποι, οι πρωτοπόροι του Ανθρωπισμού, φαίνεται να έντυσαν την ανάγκη αυτοπροστασίας από την φυσική επιλογή με τον μανδύα του Δικαίου και του Ανθρωπισμού. Σάς σόκαρα; Μεγάλη κουβέντα αυτή, ας την αφήσουμε για την ώρα και ας επιστρέψουμε στον "εγκληματία", στον "άδικο", στον 'παράνομο".

Προσέξτε, επειδή τον βάζω σε εισαγωγικά, δεν σημαίνει ότι τον ανέχομαι. Απεχθάνομαι την στάση ζωής του, την θεωρώ (την στάση ζωής του) εχθρό μου, την αποκηρύσσω και την πολεμώ με κάθε τρόπο, αλλά δεν αισθάνομαι δήθεν καλύτερος από τον άνθρωπο "εγκληματία".... Όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε, άνθρωπος είμαι, και τίποτα το ανθρώπινο δεν μού είναι ξένο... (Τερέντιος)

Κάποιες στιγμές παρασύρομαι από το ρεύμα και ρέπω κι εγώ προς το σκοτάδι, γίνομαι κι εγώ σκοτάδι, αλλά θέλω να πιστεύω πως αυτές οι στιγμές είναι οι εξαιρέσεις και όχι ο κανόνας... Τον υπόλοιπο καιρό θέλω να πιστεύω πως είμαι όσο πιό συνεπής μπορώ σε αυτό που εγώ θεωρώ, επαναλαμβάνω, εγώ θεωρώ, πορεία προς το Φως, πληρώνοντας και τις δυσβάστακτες συνέπειες. Πολύ δυσβάστακτες, αλήθεια, αυτές οι συνέπειες... Αν όμως είχαμε βέβαιη τη νίκη, αν το ρεύμα μάς πήγαινε άνετα, χωρίς καμμιά προσπάθεια, προς το Φως, τι αξία θα είχε ο αγώνας;

Ας προχωρήσουμε προς το Φως, όσο μπορούμε, κι ας είναι Σκοτεινά.


...ένα παρθένο δάσος σκοτωμένων φίλων το μυαλό μας.
Κι ά σού μιλώ με παραμύθια και παραβολές
είναι γιατί τ'ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή
γιατί είναι αμίλητη και προχωράει,
στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
μνησιπήμων πόνος.

Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης
που έφυγε μ' ανοιχτές πληγές απ' το νοσοκομείο
ίσως μιλούσε για ήρωες όταν, τη νύχτα εκείνη
που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,
ούρλιαζε ψηλαφώντας τον πόνο μας· "Στα σκοτεινά
πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε..."
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.

Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ' αρέσουν.


Γιώργος Σεφέρης, Τελευταίος σταθμός
Cava dei Tirenni, 5 Οκτωβρίου 1944