ΔΙ ΕΣΟΠΤΡΟΥ ΕΝ ΑΙΝΙΓΜΑΤΙ: Ο ΘΕΟΣ-ΑΡΑΧΝΗ (SASOM I EN SPEGEL, "ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΚΑΘΡΕΦΤΗ")

«Μέσα από το σπασμένο καθρέφτη» είναι μια κακή μετάφραση του «δι εσόπτρου εν αινίγματι» του Αποστόλου Παύλου.

Ο Ίνγμαρ Μπέργκμαν έγραψε το σενάριο και γύρισε την ομώνυμη ταινία το 1961 (Όσκαρ ξένης ταινίας 1961, βραβείο φεστιβάλ Βερολίνου 1961).

ΚΑΡΙΝ Μπαίνω σε μια μεγάλη αίθουσα, όπου κυριαρχεί η σιωπή και το φως, άνθρωποι πάνε κι έρχονται, κάποιοι μου μιλούν, και τους καταλαβαίνω. Είναι ευχάριστα, αισθάνομαι εμπιστοσύνη. Πολλά πρόσωπα λάμπουν με ένα αστραφτερό φως. Όλοι τον περιμένουν, Εκείνον που πρόκειται να έρθει, κανείς δεν ανησυχεί. Μου λένε ότι θα συμμετέχω κι εγώ, ότι θα είμαι μία από αυτούς, όταν αυτό θα συμβεί.

ΜΙΝΩΣ (ο αδερφός της) Γιατί κλαις;

ΚΑΡΙΝ Όχι, δεν είναι τίποτα, δεν είναι τίποτα, τίποτα το σοβαρό, όμως καμιά φορά νιώθω τόση συγκίνηση, καταλαβαίνεις, Μίνω; Περιμένω εκείνην την στιγμή, όταν η πόρτα θ' ανοίξει, κι όλα τα πρόσωπα θα στραφούν προς Εκείνον, τον Ερχόμενο.

ΜΙΝΩΣ Ποιος είναι ο Ερχόμενος;

ΚΑΡΙΝ Δεν ξέρω, κανείς δεν μου έχει πει κάτι συγκεκριμένο, αλλά πιστεύω ότι ο είναι ο Θεός που θα μας αποκαλυφθεί. Θα έρθει, σ' αυτό το δωμάτιο, και από αυτήν την πόρτα. (Παύση). Είναι όλοι τόσο ήρεμοι και τόσο πράοι… και περιμένουν, Και η αγάπη τους… ΑΓΑΠΗ…

(…)

ΚΑΡΙΝ Ναι. Ένας Θεός κατεβαίνει από το βουνό. Διασχίζει το σκοτεινό δάσος: παντού αρπαχτικά πουλιά μέσα στο λυκόφως και την σιωπή. Πρέπει να είναι η πραγματικότητα. Γιατί δεν ονειρεύομαι, και λέω την αλήθεια.

(…)(…)(…)

Ο Μάρτιν [ο άντρας της Κάριν] ανασηκώνει λίγο την φούστα και τρίβει το δέρμα του μηρού με ένα βαμβάκι. Ύστερα μπήγει τη βελόνα [με το ηρεμιστικό].

Η Κάριν παλεύει με σπασμωδικές κινήσεις. Ο Μάρτιν της προστατεύει το κεφάλι με τα δυό του χέρια. Ο Ντάβιντ την κρατά σφιχτά και μουρμουρίζει ακατάληπτες λέξεις. Σιγά σιγά η κρίση περνάει. Οι μύες της Κάριν χαλαρώνουν, και μένει ακίνητη. Ο Μάρτιν φέρνει νερό σε ένα φλυτζάνι. Εκείνη πίνει αχόρταγα. Μετά ανακάθεται, κατεβάζει τη φούστα της στα γόνατά της και ισιώνει τα μαλλιά της.

ΚΑΡΙΝ Φοβήθηκα…

Σωπαίνει μερικές στιγμές, παίρνει το φλυτζάνι από τα χέρια του Μάρτιν και πίνει ακόμα μια γουλιά.

ΚΑΡΙΝ Η πόρτα άνοιξε. Όμως, ο Θεός που παρουσιάστηκε, ήταν μια αράχνη. Είχε έξη πόδια, και προχωρούσε γρήγορα στο πάτωμα.

Ρίγη τρόμου την συγκλονίζουν καθώς τα διηγείται όλα αυτά. Με μεγάλη προσπάθεια ξαναβρίσκει την αυτοκυριαρχία της.

ΚΑΡΙΝ Με πλησίασε και είδα το αποκρουστικό κτηνώδες πρόσωπό του, γεμάτο κακία. Ανέβηκε επάνω μου και προσπάθησε να μπει μέσα μου. Όμως εγώ πάλεψα. Και όλη αυτήν την ώρα έβλεπα τα μάτια του. Ήταν ψυχρά και ήρεμα. Αφού δεν μπόρεσε να μπει μέσα μου, συνέχισε να σκαρφαλώνει στο στήθος μου και στο πρόσωπό μου και μετά στον τοίχο.

Σωπαίνει ξανά. Ο Μάρτιν της παίρνει το φλυτζάνι από τα χέρια και ξεβιδώνει την σύριγγα. Η Κάριν συναντά το βλέμμα του Μίνωα, αλλά δεν το αναγνωρίζει πιά.

ΚΑΡΙΝ Είδα το Θεό.

Το λέει αυτό με απόλυτη ηρεμία, όμως κάτω από αυτήν την ηρεμία φωλιάζει ένας καινούργιος και άμετρος τρόμος… κι αυτός ο τρόμος αρχίζει να σφίγγει την ψυχή της, με ρίζες που όλο και μεγαλώνουν...

«Νιώθω πως το «Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη» έχει μια πολύ μεγάλη δόση διάθεσης φυγής και χονδροειδούς ανειλικρίνειας. Ένα είδος απελπισμένης επιθυμίας για ασφάλεια. Μια προσπάθεια να προταθεί μία λύση. Ένα είδος κούρασης, από την διαρκή προσέγγιση στην ερώτηση, χωρίς ποτέ να δίνεται μια απάντηση. Σαν ένα καλλιτέχνη του τσίρκου που προετοιμάζεται για το άλμα θανάτου, και μετά, αντί να πηδήξει στο κενό, απλά, με μια ειρωνική υπόκλιση, κάνει μεταβολή και κατεβαίνει από την εξέδρα.»
Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, «Ο Μπέργκμαν μιλά για τον Μπέργκμαν», 1969

«Το «Μέσα από τον σπασμένο καθρέφτη» ήταν μια απελπισμένη προσπάθεια να παρουσιαστεί μια απλή φιλοσοφία: Ο Θεός είναι αγάπη, και η αγάπη είναι Θεός. Ένα άτομο που περιτριγυρίζεται από αγάπη περιτριγυρίζεται και από τον Θεό. Αυτό είναι που, με τη βοήθεια του Vilgot Sjöman, ονόμασα «κατακτηθείσα βεβαιότητα». Αυτό που είναι φοβερό με αυτήν την ταινία είναι ότι δίνει ένα τρομακτικά αποκαλυπτικό πορτραίτο του δημιουργού και της κατάστασης στην οποία αυτός βρισκόταν στην αρχή της ταινίας, και σαν άνθρωπος και σαν καλλιτέχνης. Ένα βιβλίο θα ήταν πολύ λιγότερο αποκαλυπτικό στην περίπτωση αυτή, αφού οι λέξεις μπορούν να είναι πολύ πιο νεφελώδεις από τις εικόνες.»
Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, «Εικόνες: Η ζωή μου πάνω στο κινηματογραφικό φιλμ», 1990