ΟΛΑ ΤΡΙΓΥΡΩ ΑΛΛΑΖΟΥΝΕ, ΚΙ ΟΛΑ ΤΑ ΙΔΙΑ ΜΕΝΟΥΝ… ΜΗΛΟΣ-ΑΘΗΝΑ: 0-1, ΛΙΒΑΝΟΣ-ΙΣΡΑΗΛ: 0-1.

PLEASE READ THE MELIAN DIALOGUE

Κάθε ομοιότητα με χώρες και καταστάσεις δεν είναι καθόλου συμπτωματική...

Το 416 π.Χ., ενώ ακόμα διαρκούσε η Νικίειος Ειρήνη μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών, οι Αθηναίοι επιχείρησαν να αναγκάσουν τους Μηλίους να μπουν στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Η Μήλος ήταν αποικία των Σπαρτιατών, αλλά είχε μείνει ως τότε ουδέτερη στον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.).
Εμφανίστηκαν λοιπόν οι Αθηναίοι στη Μήλο το Μάρτη του 416 π.Χ., με δύναμη πολλαπλάσια από εκείνη που μπορούσαν να αντιπαρατάξουν οι Μήλιοι, και ζήτησαν να διαπραγματευτούν την «εκούσια» προσχώρηση της Μήλου στην Αθηναϊκή «Συμμαχία», με το μαχαίρι κυριολεκτικά στο λαιμό των Μηλίων.
Το περιεχόμενο των «διαπραγματεύσεων» που ακολούθησαν μάς το παρέδωσε ο Θουκυδίδης στο σχετικό τμήμα της Ξυγγραφής (βιβλίο 5ο, κεφ. 84-116), που είναι γνωστό ως «διάλογος Μηλίων και Αθηναίων». Τα λεγόμενα ταν Αθηναίων σε αυτόν τον «διάλογο» αποτελούν ένα κλασικό δείγμα πολιτικού κυνισμού. Η Δύναμη (οι Αθηναίοι) ποδοπατεί ασύστολα κάθε έννοια δικαιοσύνης, όσο κι αν την επικαλείται η αδύναμη πλευρά (οι Μήλιοι).
«Αν δεν είστε μαζί μας», τους είπαν, «είστε εναντίον μας. Και μη χτυπιέστε άδικα για το "Δίκαιο" και για λοιπές αηδίες, ό,τι κι αν λέτε, εμείς είμαστε οι Δυνατοί, και θα κάνουμε έτσι κι αλλιώς ό,τι εμείς νομίζουμε ότι μας συμφέρει. Ναι, με το έτσι θέλω».
Οι «διαπραγματεύσεις» απέτυχαν, γιατί οι Μήλιοι επέμειναν να μείνουν ανεξάρτητοι κι ουδέτεροι. Τότε οι Αθηναίοι τους πολιόρκησαν, και αφού τους νίκησαν, έσφαξαν για τιμωρία όλους τους άρρενες "τρομοκράτες-επαναστάτες", και πούλησαν τα γυναικόπαιδα ως δούλους. Στην έρημη πια Μήλο, εγκατέστησαν 500 Αθηναίους κληρούχους.
Ανάμεσα στις δύο φάσεις της πολιορκίας, οι Μήλιοι έσπασαν τον κλοιό των πολιορκητών σε αναζήτηση προμηθειών. Κατά την έξοδο αυτή, έχασαν τη ζωή τους πολλά παλικάρια των κραταιών Αθηναίων. Και είκοσι χρόνια μετά, η Ιστορία εκδικήθηκε τους Αθηναίους. Ο φοβερός λιμός που αποδεκάτισε την Αθήνα, έφερε και στους Σπαρτιάτες την τελική νίκη στον μακροχρόνιο Πελοποννησιακό πόλεμο. Η νικημένη Αθήνα δεν θα συνέρχονταν ποτέ πιά, ούτε όμως και η Σπάρτη, νικήτρια τυπικά, αλλά φοβερά εξαντλημένη ουσιαστικά. Το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, ήταν και το τέλος της Κλασσικής Ελλάδας...

ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ-ΜΗΛΙΩΝ
μετάφραση: Μαύρος Γάτος

κατεβάστε εδώ πολυτονικά ελληνικά (απαραίτητο για να δείτε σωστά τα αρχαία)

(...)

Μήλιοι: «Ναι, ήταν καλή η ιδέα σας να συνομιλήσουμε σε επίπεδο αντιπροσωπειών, μακριά από το πλήθος. Από την άλλη όμως, η παρουσία του στρατού σας εδώ, σε πλήρη ετοιμότητα, δεν είναι κάτι αόριστο, αλλά κάτι πολύ χειροπιαστό. Κάτι που βρίσκεται σε φανερή αντίθεση με την πρότασή σας για συνεννόηση. Βλέπουμε ότι έχετε έρθει να μάς επιβληθείτε με τη βία, δεν είστε εδώ σαν συνομιλητές. Κατά πάσα πιθανότητα, το τέλος της συζήτησης θα σημάνει πόλεμο, αν χάριν του δίκιου μας αρνηθούμε να υποχωρήσουμε, και δουλεία, αν καταφέρετε να μάς πείσετε».

Ἀθηναῖοι: εἰ μὲν τοίνυν ὑπονοίας τῶν μελλόντων λογιούμενοι ἢ ἄλλο τι ξυνήκετε ἢ ἐκ τῶν παρόντων καὶ ὧν ὁρᾶτε περὶ σωτηρίας βουλεύσοντες τῇ πόλει, παυοίμεθ' ἄν: εἰ δ' ἐπὶ τοῦτο, λέγοιμεν ἄν. (Αν ήρθατε μόνο και μόνο για να κάνετε εικασίες, και όχι για να σώσετε την πολιτεία σας, τότε να φύγουμε. Αλλιώς να μείνουμε, και να συνεχίσουμε τη συζήτηση.)

Μήλιοι: εἰκὸς μὲν καὶ ξυγγνώμη ἐν τῷ τοιῷδε καθεστῶτας ἐπὶ πολλὰ καὶ λέγοντας καὶ δοκοῦντας τρέπεσθαι: ἡ μέντοι ξύνοδος καὶ περὶ σωτηρίας ἥδε πάρεστι, καὶ ὁ λόγος ᾧ προκαλεῖσθε τρόπῳ, εἰ δοκεῖ, γιγνέσθω. (Στην δύσκολη θέση στην οποία βρισκόμαστε, είναι νομίζουμε λογικό και συγχωρητέο να περνάνε από την σκέψη μας πολλά. Τόσο επιχειρήματα, όσο και πιθανότητες. Βέβαια, σκοπός της σημερινής μας συνάντησης είναι η δική μας σωτηρία. Ας γίνει λοιπόν η συζήτηση όπως εσείς το θεωρείτε σωστό.)

Ἀθηναῖοι: ἡμεῖς τοίνυν οὔτε αὐτοὶ μετ' ὀνομάτων καλῶν, ὡς ἢ δικαίως τὸν Μῆδον καταλύσαντες ἄρχομεν ἢ ἀδικούμενοι νῦν ἐπεξερχόμεθα, λόγων μῆκος ἄπιστον παρέξομεν, οὔθ' ὑμᾶς ἀξιοῦμεν ἢ ὅτι Λακεδαιμονίων ἄποικοι ὄντες οὐ ξυνεστρατεύσατε ἢ ὡς ἡμᾶς οὐδὲν ἠδικήκατε λέγοντας οἴεσθαι πείσειν, τὰ δυνατὰ δ' ἐξ ὧν ἑκάτεροι ἀληθῶς φρονοῦμεν διαπράσσεσθαι, ἐπισταμένους πρὸς εἰδότας ὅτι δίκαια μὲν ἐν τῷ ἀνθρωπείῳ λόγῳ ἀπὸ τῆς ἴσης ἀνάγκης κρίνεται, δυνατὰ δὲ οἱ προύχοντες πράσσουσι καὶ οἱ ἀσθενεῖς ξυγχωροῦσιν. (Δεν ήρθαμε να σας πούμε όμορφες πολυλογίες, που δεν πρόκειται έτσι κι αλλιώς να σας πείσουν. Δεν θα υποστηρίξουμε ότι δίκαια είμαστε εμείς οι ηγεμόνες, επειδή νικήσαμε τους Πέρσες, ή ότι εκστρατεύσαμε εναντίον σας επειδή μάς προκαλέσατε. Μην προσπαθήσετε όμως κι εσείς να χρησιμοποιήσετε το επιχείρημα ότι ενώ είστε άποικοι των Σπαρτιατών δεν μπήκατε στον πόλεμο στο πλευρό τους, ή ότι δεν μάς έχετε κάνει κανένα κακό. Στόχος μας είναι να γίνει είναι δυνατόν ό,τι καλύτερο, με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα, που και οι δύο πλευρές τα γνωρίζουμε καλά. Άλλωστε όλοι ξέρουν ότι η έννοια του Δικαίου έχει νόημα μόνο όταν οι δύο πλευρές είναι ισότιμες μεταξύ τους, και όταν αυτό δεν συμβαίνει, οι δυνατοί κάνουν ό,τι τους επιτρέπει η δύναμή τους, και οι αδύναμοι αναγκαστικά συναινούν και υπακούουν.)
Μήλιοι: ἧι μὲν δὴ νομίζομέν γε, χρήσιμον ̔ἀνάγκη γάρ, ἐπειδὴ ὑμεῖς οὕτω παρὰ τὸ δίκαιον τὸ ξυμφέρον λέγειν ὑπέθεσθἐ μὴ καταλύειν ὑμᾶς τὸ κοινὸν ἀγαθόν, ἀλλὰ τῷ αἰεὶ ἐν κινδύνῳ γιγνομένῳ εἶναι τὰ εἰκότα καὶ δίκαια, καί τι καὶ ἐντὸς τοῦ ἀκριβοῦς πείσαντά τινα ὠφεληθῆναι. καὶ πρὸς ὑμῶν οὐχ ἧσσον τοῦτο, ὅσῳ καὶ ἐπὶ μεγίστῃ τιμωρίᾳ σφαλέντες ἂν τοῖς ἄλλοις παράδειγμα γένοισθε. (Μας λέτε ότι πρέπει να αφήσουμε κατά μέρος τα περί Δικαίου, και να συζητήσουμε με βάση το συμφέρον. Εμείς όμως πιστεύουμε ότι και για σας θα ήταν συμφέρον να μην καταργήσετε τη Λογική και το Δίκαιο, που είναι αγαθά πολύτιμα για όλους, ώστε όποιος βρίσκεται σε κίνδυνο να μπορεί να συνεχίσει να τα επικαλείται. Αυτό είναι και για σας πολύ σημαντικό: αν κάποτε στο μέλλον ηττηθείτε, θα μπορούσαν τότε οι νικητές σας να σας τιμωρήσουν παραδειγματικά. )
Ἀθηναῖοι: ἡμεῖς δὲ τῆς ἡμετέρας ἀρχῆς, ἢν καὶ παυθῇ, οὐκ ἀθυμοῦμεν τὴν τελευτήν: οὐ γὰρ οἱ ἄρχοντες ἄλλων, ὥσπερ καὶ Λακεδαιμόνιοι, οὗτοι δεινοὶ τοῖς νικηθεῖσιν ̔ἔστι δὲ οὐ πρὸς Λακεδαιμονίους ἡμῖν ὁ ἀγών̓, ἀλλ' ἢν οἱ ὑπήκοοί που τῶν ἀρξάντων αὐτοὶ ἐπιθέμενοι κρατήσωσιν. [2] καὶ περὶ μὲν τούτου ἡμῖν ἀφείσθω κινδυνεύεσθαι: ὡς δὲ ἐπ' ὠφελίᾳ τε πάρεσμεν τῆς ἡμετέρας ἀρχῆς καὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ νῦν τοὺς λόγους ἐροῦμεν τῆς ὑμετέρας πόλεως, ταῦτα δηλώσομεν, βουλόμενοι ἀπόνως μὲν ὑμῶν ἄρξαι, χρησίμως δ' ὑμᾶς ἀμφοτέροις σωθῆναι. (Δεν μάς ανησυχεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι νικημένοι Ισχυροί δεν κινδυνεύουν από τους άλλους Ισχυρούς, όπως είναι οι Λακεδαιμόνιοι, άλλωστε αυτήν την στιγμή δεν αντιδικούμε με αυτούς. Επικίνδυνοι για τους Ισχυρούς είναι οι υποτελείς, όταν επαναστατούν ενάντια στους αφέντες τους. Αφήστε σ'εμάς αυτήν την έγνοια. Εμείς βρισκόμαστε εδώ για το συμφέρον της Ηγεμονίας μας [της Αθηναϊκής Συμμαχίας], και όσα θα σας πούμε έχουν στόχο την σωτηρία της πολιτείας σας. Το θέμα είναι εμείς μεν να σάς επιβληθούμε χωρίς κόπο, εσείς δε να σωθείτε, για το συμφέρον και των δυό μας.)
Μήλιοι: Καὶ πῶς χρήσιμον ἂν ξυμβαίη ἠμῖν δουλεῦσαι, ὥσπερ καὶ ὑμὶν ἄρξαι; (Πώς είναι δυνατόν να μάς συμφέρει εμάς να γίνουμε σκλάβοι σας, όπως συμφέρει εσάς να μας υποδουλώσετε;)
Ἀθηναῖοι: Ὅτι ὑμὶν μὲν πρὸ τοῦ τὰ δεινότατα παθεῖν ὑπακοῦσαι ἂν γένοιτο, ἡμεῖς δὲ μὴ διαφθείραντες ὑμᾶς κερδαίνοιμεν ἄν. (Είναι, γιατί έτσι εσείς θ'αποφύγετε πολύ χειρότερα παθήματα, αλλά κι εμείς θα κερδίσουμε, που δεν θα καταστραφείτε.)
Μήλιοι: Ὥστε δὲ ἡσυχίαν ἄγοντας ἡμᾶς φίλους μὲν εἶναι ἀντὶ πολεμίων, ξυμμάχους δὲ μηδετέρων, οὐκ ἂν δέξαισθε; (Ώστε δεν δέχεστε να μείνουμε ουδέτεροι, να είμαστε φίλοι σας αντί εχθροί, σύμμαχοι ούτε δικοί σας ούτε των εχθρών σας;)

Ἀθηναῖοι: Οὐ γὰρ τοσούτον ἡμᾶς βλάπτει ἡ ἔχθρα ὑμῶν ὅσον ἡ φιλία μὲν ἀσθενείας, τὸ δὲ μῖσος δυνάμεως παράδειγμα τοῖς ἀρχομένοις δηλούμενον. (Η φιλία σας θα μας έβλαπτε περισσότερο από το να είστε εχθροί μας, γιατί θα ήταν σημείο δικής μας αδυναμίας. Αντίθετα, το μίσος σας θα απέδειχνε στους υποτελείς μας τη δύναμή μας.)

Μήλιοι: Σκοποῦσι δ' ὑμῶν οὕτως οἱ ὑπήκοοι τὸ εἰκός, ὥστε τούς τε μὴ προσήκοντας καὶ ὅσοι ἄποικοι ὄντες οἱ πολλοὶ καὶ ἀποστάντες τινὲς κεχείρωνται ἐς τὸ αὐτὸ τιθέασιν; (Οι υπήκοοί σας θεωρούν σωστό να αντιμετωπίζονται με τα ίδια κριτήρια αυτοί που δεν ανήκουν στην δική σας σφαίρα επιρροής, και οι δικοί σας άποικοι που τυχόν αποστατούν;)

Ἀθηναῖοι: Δικαιώματι γὰρ οὐδετέρους ἐλλείπειν ἡγοῦνται, κατὰ δύναμιν δὲ τοὺς μὲν περιγίγνεσθαι, ἡμᾶς δὲ φόβῳ οὐκ ἐπιέναι( ὥστε ἔξω καὶ τοῦ πλεόνων ἄρξαι καὶ τὸ ἀσφαλὲς ἠμῖν διὰ τὸ καταστραφῆναι ἂν παράσχοιτε, ἄλλως τὲ καὶ νησιῶται ναυκρατόρων, καὶ ἀσθενέστεροι ἑτέρων ὄντες, εἰ μὴ περιγένοισθε. (Οι υπήκοοί μας θεωρούν ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μένει ουδέτερος, και όποιος το κάνει το οφείλει στη δύναμή του, που τού επιτρέπει να μη μας φοβάται. Αν υποταχτείτε, εκτός από την διεύρυνση της συμμαχίας μας, θα μας προσφέρετε και περισσότερη ασφάλεια. Άλλωστε δεν επιτρέπεται εσείς, που είστε νησιώτες, και μάλιστα ασθενέστεροι από άλλους, να εμφανίζεστε σαν ισχυρότεροι από εμάς τους θαλασσοκράτορες.)

Θουκυδίδου Ιστοριών, Βιβλίο Ε, 92
.