5 Δεκ 2009

ΣΧΕΤΙΚά Με Τα όΡΙΑ ΤΟυ ΑΛΛΗΛΟΣΕΒΑΣΜΟύ: Οι ΑΡΧέΣ ΤηΣ Μη-ΒίΑΣ, ΤηΣ ΔΡάΣΗΣ Και ΤηΣ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚόΤΗΤΑΣ

.



Το ζήτημα των ορίων είναι κεντρικό στις ανθρώπινες σχέσεις καθε μορφής, είτε αυτές είναι συγγενικής, φιλικής, επαγγελματικής ή κοινωνικής φύσης. Ο σεβασμός των ορίων είναι η βασική προϋπόθεση αυτού που αποκαλείται "αλληλοσεβασμός". Πριν όμως από τον σεβασμό των ορίων, προηγείται η οριοθέτησή τους, ο καθορισμός των Νόμων. Οι Νόμοι οφείλουν να καθορίζουν τα όρια, και η εφαρμογή των Νόμων  πρέπει να υπερασπίζεται τα όρια αυτά.




  Είναι γνωστή η "αρχή της μη-βλάβης" του Τζων Στιούαρτ Μιλλ, που όμως
δικαιολογημένα επικρίνεται από τους περισσότερους ως εξαιρετικά ατελής. Κι αυτό γιατί η αρχή του Μιλλ εστιάζει στο θέμα από "φιλελεύθερη" πλευρά μεν, από μη ανθρωπιστική πλευρά δε. Αυτό είναι παρεμπιπτόντως και το γενικότερο πρόβλημα του φιλελευθερισμού, κατά τη γνώμη μου.


Είναι πασίγνωστη επίσης η ρήση του Βολταίρου (;) "η ελευθερία μου σταματά εκεί που αρχίζει η δική σου", που κάποιο πειραχτήρι τη μετέτρεψε σε "η ελευθερία μου σταματά εκεί που  αρχίζει η μύτη σου". Ας θεωρήσουμε λοιπόν αξιωματικά πως η φυσική βία κάθε μορφής, είτε αφορά σπασμένες μύτες ή όχι, είναι αυτονόητα πέρα από τα όρια. Τί γίνεται όμως με την περαιτέρω οριοθέτηση της ελευθερίας; Ποιός σοφός Σολομώντας θα καθορίσει το Νόμο, πότε μια μη βίαιη πράξη ενός ατόμου ή ενός κοινωνικού συνόλου (* Σημείωση) παραβιάζει τη ελευθερία ενός άλλου ατόμου ή συνόλου, και πότε όχι;



Προτείνω εδώ την αρχή της προτεραιότητας της δράσης: όταν υπάρχει διαφωνία ως προς τα όρια της ελευθερίας, το δίκιο αρμόζει να το έχει εκείνος που παρεμποδίζεται να δράσει, κι όχι εκείνος που επιδιώκει την αναστολή της δράσης. Για παράδειγμα, αν εγώ θέλω να αμφισβητήσω την ύπαρξη του Θεού και κάποιος θίγεται, δεν μπορεί η παθητική του αντίδραση ("προσβολή") να μ' εμποδίσει να εκφραστώ. Αν θέλω να κολυμπήσω γυμνός αλλά κάποιος "ντρέπεται" τη γύμνια μου, το δίκιο το έχω εγώ και είναι άδικο να περιοριστεί η ελευθερία μου με βάση την "παραβίαση" των υποκειμενικών ορίων του άλλου. 


Αυτά όταν υπάρχει σύγκρουση μιας δράσης με μιαν αντίδραση. Τί γίνεται όμως όταν μία δράση συγκρούεται με μιαν άλλη δράση; 

Τότε πρέπει να ισχύει η αρχή της πρωταρχικότητας. Αν εγώ θέλω να κοιμηθώ κι ο άλλος θέλει να μαστορεύει και να θορυβεί τρεις η ώρα το πρωί, σταθμίζεται η βαρύτητα του ύπνου τη νύχτα και του μαστορέματος τη νύχτα και προφανώς υπερισχύει εκείνη του ύπνου, άρα απαγορεύεται το μαστόρεμα τη νύχτα. Το αντίστροφο ισχύει στις δέκα το πρωί, όταν πρωταρχική είναι η ανάγκη για δράση, κι όχι για ύπνο.  Ακόμα ένα παράδειγμα: Αν εγώ θέλω να οδηγώ μεθυσμένος, υπερισχύει της ελευθερίας μου  η ελευθερία του άλλου να οδηγεί ζωντανός.


Εν κατακλείδι, οι αλληλοσυμπληρούμενες αρχές της μη βίας, της δράσης και της πρωταρχικότητας νομίζω πως καλύπτουν σχεδόν τέλεια τα των ανθρώπινων. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να βρω κάποιο κενό, παρόμοιο μ' εκείνα της αρχής της μη-βλάβης. 


Περιμένω τις απόψεις σας με μεγάλο ενδιαφέρον, και τις αντιρρήσεις σας με ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον! 


Σ;ο)


* Σημείωση: Μια σημαντική ειδική περίπτωση είναι εκείνη όπου η δράση δεν συνιστά άμεση άσκηση βίας προς κάποιο άτομο ή κοινωνικό σύνολο, αλλά προς το φυσικό περιβάλλον: τότε η προτεραιότητα είναι φυσικά η διαφύλαξη του κοινού αγαθού, του περιβάλλοντος.







15 σχόλια:

αστάρτη είπε...

Εαν αυτο του κ.Ζ για το ιδιο θεμα, 'πλατειαζει',το δικο σας, κατα την ταπεινη μου γνωμη, πασχει απο ακριβως την αντιθετη 'ασθενεια';) ειναι συντομο για οσα φιλοσοφικα θελει να παρουσιασει σε μια λογικη συνεχεια. την 'αρχη της βλαβης' του Μιλλ τη γνωριζετε; δεν στηριζεται ουτε αυτη καλα παντως;) Εννοω, δεν εφαρμοζεται αφου λιγοι και 'εκλεκτοι' τη γνωριζουν και ακομη πιο λιγοι ΘΕΛΟΥΝ να την εφαρμοσουν. Γι'αυτο εχω προσωπικο προβλημα κατα της φιλοσοφιας (η οποια στην ουσια δεν αναπνεει πια, ουτε αλλαξε τον κοσμο ποτε της,εκτος οταν μετετραπη σε επιστημη και σπανιως σε μαζικη εφαρμογη -ΕΣΣΔ-).

Γι'αυτο μου ακουγονται παντα ολα αυτα τοσο ελιτιστικα και αδικουν τον συγγραφεα οταν δεν ειναι επαγγελματιας (πληρωμενο τομαρι δηλαδη) της 'επιστημης' της Φιλοσοφιας. (γενικα λεω,οχι το δικο σας κειμενο)

θελω να πω, Αφου το στηριζετε σε μια υποκειμενικη εμπειρια (την οποια εχω κι εγω!),ενοχλησης, γιατι δεν μενετε ΕΚΕΙ και το χρησιμοποιειτε φιλοσοφιζον λεξιλογιο...;/

αστάρτη είπε...

-το

αστάρτη είπε...

δεκτά όλα αυτά, αλλά λιτό απο τί ακριβώς; λεκτικά το εννοείτε; νοηματικά;

Μαύρος Γάτος είπε...

Φιλτάτη, θα ήθελα να πιστεύω πως το κείμενό μου είναι απλά λιτό.

Όσο για την ενόχληση που αναφέρετε, ναι, ενοχλούμαι από την κατάχρηση της "πολιτικής ορθότητας" και από εκείνους που είναι έτοιμοι να κραυγάσουν πως θίγονται με το παραμικρό, ως μέλη μιας όποιας
"μειονότητας" - μ' ενοχλούν όσοι δεν έχουν χιούμορ, δηλαδή ικανότητα αυτοσαρκασμού, κι ακόμα περισσότερο μ' ενοχλούν εκείνοι που δεν έχουν αυτογνωσία...

Μαύρος Γάτος είπε...

Δεν σάς πρόλαβα... μόλις διόρθωσα τα λάθη της κούρασης στην προηγούμενη απάντησή μου, και η διορθωμένη έκδοση βγήκε μετά την απάντησή σας. Κουτουλάω...

Τϊ εννοείτε νοηματικά ή λεκτικά λιτό; Η λιτότητα αφορά τη λεκτική διατύπωση, όχι το νόημα- αν ένα κείμενο είναι φτωχό νοηματικά αυτό δεν λέγεται λιτότητα, αλλά αποτυχία.

Ανώνυμος είπε...

Ο/Η Μαύρος Γάτος είπε...

μ' ενοχλούν όσοι δεν έχουν χιούμορ, δηλαδή ικανότητα αυτοσαρκασμού, κι ακόμα περισσότερο μ' ενοχλούν εκείνοι που δεν έχουν αυτογνωσία..

---

πολλοί δηλαδή σας ενοχλούν, και με το 'παραμικρό', επιπλέον!;)

Ανώνυμος είπε...

στην ποιηση δοκιμάζεται πιστευω η νοηματικη λιτοτητα, η αισθητικη προσεγγιση του 'Νταντα' ισως για παραδειγμα. Εγώ κι αν κουτουλάω! Καλή ξεκούραση σε όλους/ες μας και καλέες γιορτές γάτε! - Αστάρτη/Μπαστ

Μαύρος Γάτος είπε...

Α! Της οικογενείας είστε κι εσείς (Μπαστ) Σ;ο))))

Το Νταντά δεν μπορώ να πω ότι το συμπαθώ... για την ακρίβεια το αντιπαθώ ( ο φιλόλογός μου θα μού έβαζε χ εδώ - "δεν μπορώ να πω-για την ακρίβεια")

Και ναι, μ' ενοχλούν πολλοί, κι ειδικά εδώ στο Ελλάντα μας! Αλλά.... εν΄τ ωγκεννήτικα, εντώ είναι το οικογκένειά μου...

Δεν γνώριζα για την αρχη΄του Μιλλς αλλά θα την ψάξω, ευχαριστώ πολύ για τις επισημάνσεις και για τον όμορφο διάλογο!

Καλό βράδυ Σ:Ο))))

Μαύρος Γάτος είπε...

Επίτρεψέ μου όμως να πω πως θεωρώ ότι η αρχή της μη-βλάβης του Μιλλ είναι όντως ατελής, σύμφωνα με όσα διάβασα. Κι αυτό γιατί εστιάζει στο θέμα από "φιλελεύθερη" πλευρά μεν, μη ανθρωπιστική πλευρά δε. Αυτό είναι και το γενικότερο πρόβλημα του φιλελευθερισμού, κατά τη γνώμη μου.

Αντίθετα, οι αλληλοσυμπληρούμενες αρχές της μη βίας, της δράσης και της προτεραιότητας νομίζω πως καλύπτουν τέλεια τα των ανθρώπινων. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να βρω κάποιο κενό, παρόοιο μ εκείνα που πολλοί - δικαιολογημένα- βρίσκουν στην αρχή της βλάβης.

Με χαρά θ' ακούσω τυχόν αντεπιχειρήματα!

Ανώνυμος είπε...

simfwnw oti o 'fileleutherismos' ine mi anthropistikh theoria, afou dilwnei h idia h leksh oti osoi den ine autis tis oikonomikis/koinwnonikhs/politikis thewrias pistoi, _den_ einai filoi tis..eleutherias. H diastrevlwsh kai xeiragwghsh eugenwn ennoiwn opws h Eleutheria ine simeio twn kairwn mas. O Mill kai oi alloi pateres tous fil den ixan kako skopo omws,thewrw. Aplws antidrousan stin tote kakh katastash oson afora tin atomikh eleutheria (den ipirxan polla dimokratika krath). PROSPATHEIS itan, oxi luseis, im afraid. Den mporw na pw alla twra ime ligo piesmenh, aplws ithela na simplirwsw ligo etsi me aplh glwssa (mou) ti pistevw ya ton legomeno ''fileleutherismo''. Sto leksiologio mou, an thes, den epitrepw asafeies... - Bast

Ανώνυμος είπε...

na diavaseis Isaiah Berlin, oxi auton pu leei o Zenakos.... Tha se mperdepsei vevaia o Berlin :) Alla tha sou aresei nomizw, ean se apasxolei to thema.

Ανώνυμος είπε...

here: http://www.nyu.edu/projects/nissenbaum/papers/twoconcepts.pdf

vasika leei kati polu wraio, pu adinatw na to ekfrasw sta ellinika

vazei tampeles stin eleutheria 'thetikh' kai 'arnhtikh' kai meta eksigei pws h thetikh ine xeiroterh katastash. O fileleutherismos (h diafimisish, h anarxia sta dimosia themata, o mi elenxos opws ton theloun oi fil...genikws) ODIGOUN SE THETIKH YPODOULWSH (to myalo kai ti sinidisi tou polith) kai oxi se ARNHTIKH (ypodoulwsh/periorismos tou swmatos).

Ανώνυμος είπε...

Simpliromatika, (kserw oti se mperdevw akomh perissotero..), ya emena lipei polu h ennoia tis agogis apo tin paideia. H agoge den ine morfwsh (ylh). Ine o TROPOS diaviwshs. Pare ti Sparth ya paradeigma (alla kai tin athina). Den ikseran na grafoun oi perissoteroi, alla na nikisoun tous Perses stin edra tou, iksera polu kala pws na to kanoun. Auto apaitouse thysies (sinexis proetoimasia tou swmatos kai tou pneumatos ya polemo, pisth stis aksies tis kulturas tous kai tis kinwnias tous, ktl). Ipirxan kapies arxes diladh. Den itan eleutheroi IDIWTES (=idiots). Eprepe na zoun me enan koinwniko Kanona (mexri kai h texni tous orizotan apo Kanones). Me auton ton tropo eftasan se ipsos politismou protofanes ya ekeini tin epoxi. H filosofia itan APOKELISTIKO epiteuma tis Elladas, genithike mesa se autin tin MH ELEUTHER'IAKH' kultura kai genise tis epistimes. Oi epistimes, tin texnologia (ton kosmo mas opws ton zoume simera diladh). O peeriorismos (kyriws tou swmatos) ,h engrateia diladh, odigoun stin pneumatikotita. H de pneumatikotita se politismika epiteumata. Istorikws apodukneiontai auta:) Sorry ya to kapws atsalo alla den eho polu xrono/oreksh na eksigisw pio ektenws. H agoge (h sterisi fagiotu ktl) twn spartiatwn sinista VIA kata tou atomou simfwna me tous liberals. Kai poios kratise tin Europi apo to na katalifthei plirws ,apo tous Perses? Auti i 'via'. Auti i 'via'!! (Thermopyles). Elpizw na min akoustika polu 'national', den ine auto o skopos mou kai den eho kamia shesi me thn deksia, aplws thewrw oti h Via ine themith orismenws. Stin paidagwshsh twn paidiwn, as poume. H fysi tou anthrwpou (allo megalo thema), ine viaih alla yparxei kai 'kalh' via, kati tetoio thelisa na pw. - Bast

ps: yperoxh h musikh sto blog sou:) Yparxei lista twn kommatiwn puthena? (titloi) Den kserw pianou ine ta kommatia sto piano.

Ανώνυμος είπε...

edra tou= edra tous
iksera=ikseran

Ανώνυμος είπε...

its ok,,, katafera kai eida tin playlist:)